FARKLI KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE AİLEDE ÇOCUK EĞİTİMİ

FARKLI KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE AİLEDE ÇOCUK EĞİTİMİ

 Amaç : Çocuklarımızın düşünme, öğrenme ve iletişim kurmada kullandıkları farklı modelleri anlamamıza ve onların bu farklılıklarına saygı duymamıza dolayısıyla daha anlayışlı olmamıza yardımcı olmaktır.
 Her anne baba çocuklarının farklı özellikleri sahip olduğunu bilir ama onlara nasıl davranacağını bilemez.
 
 Ebeveynler olarak çocuklarımızla ilgili en fazla bilgiye yine bizler sahibiz ve onlara en büyük katkıyı bizler yapabiliriz.
 
 Çocuğunuzun ilgi alanlarının ve daha başarılı olduğu alanların bir listesini yapın.
 Örneğin: Sportif aktiviteler, el işi, laboratuar faaliyetleri gibi bedensel aktivitelerde mi? Matematik, Tarih gibi zihinsel beceri gerektiren konularda mı? Sanat, müzik gibi duygusal incelik isteyen alanlarda mı? Daha başarılı ve ilgililer.
 Örneğin: Çocuğunuz yüzmeyi nasıl öğrendi? Yoksa öğrenemedi mi?ÜÇLÜ SİSTEM

I. Duygusal (2, 3, 4)    %80
II. Zihinsel   (5, 6, 7)     %5
III. Fiziksel   (8, 9, 1)     %15

ALTILI SİSTEM

a) Duygusal-Fiziksel   (%55)
b) Duygusal-Zihinsel   (%25)
c) Fiziksel-Duygusal    (%5)
d) Fiziksel-Zihinsel     (%10)
e) Zihinsel-Fiziksel      (%5)
f) Zihinsel-Duygusal     (?)

DOKUZLU SİSTEM

1. Mükemmeliyetçi, kusursuzluk arayan sitil
2. Yardımcı, sevgi arayan sitil
3. Başarı arayan, tuttuğunu koparan sitil
4. Romantik, duygulara yoğunlaşan sitil
5. Meraklı, gözlemci sitil
6. Sorgulayan, güven arayan sitil
7. Maceracı, serüvenci sitil
8. Girişken, otoriter sitil
9. Barışçı, dengeli sitil
DUYGUSAL-FİZİKSELLER (GRUP LİDERLERİ)

GENEL ÖZELLİKLERİ;

-En Kolay Öğrenme Yolu   : Duymak-Denemek
-En Kolay İfade Etme Yolu : Söylemek-Yapmak

➢ Konuşkan, enerji dolu çocuklardır.
➢ Önderlik etmeyi, yol göstermeyi, insanlara ne yapmaları gerektiğini söylerler.
➢ Kelime dağarcıkları oldukça geniştir.
➢ Dinlemek pek kolay değildir. Özellikle heyecanlı olduklarında sık sık başkalarının sözünü kesebilirler.
➢ Büyük fikirleri vardır. Ama bunları gerçekleştiremediğinde hayal kırıklığı yaşar.

İLETİŞİM ;

➢ Bu çocuklar birilerinin onlarla konuşmasını ve dinlemesini, fikirlerine değer vermesini isterler. Onları dinlemek için özel zaman ayırın.
➢ Hangi konuda konuşmak istediğinizi açıkça belirtin.
➢ Olaylar arasında ilişki kurulmasından ve mizahtan hoşlanırlar.
➢ Aynı hikayeyi defalarca anlatabilirler.
➢ Konuşulan şeyi rahatlıkla anlayabilirler. (Karmaşık bile olsa) anlamadığını hemen sorar.
➢ Ona kibar olması gerektiğini öğretin. Çünkü başkalarının sözünü kesme eğilimindedirler. Siz de onun sözünü kesmeyin. (Türkiye’de yetişkinlerin çocuklarını dinleme ortalaması 18sn)
➢ Paylaşmak istediği konuyu yazmasını ya da teybe kaydetmesini önerin.
➢ Aktif dinleme metodunu kullanın.
➢ Ses tonunu ayarlamasına yardımcı olun.
➢ Örnek: “Benim hakkındaki duygu ve düşüncelerini ifade etmeni istiyorum. Ama bunu saygılı bir ses tonuyla yapman gerek, çünkü hükmedici bir ses tonu kullandığında seni dinleyemiyorum”
➢ Uyulması gereken kurallar hakkında söz sahibi olursa sorumluluğunu üstlenir ve kendine olan güveni pekişir.
➢ Dinlediği müzik türü o anki duygularıyla ilgili ipucu verir.
➢ Kendi seçeceği bir dalda spor yapmasını destekleyin.
➢ Duygularını hareket halindeyken daha rahat ifade ederler. Örneğin; onlarla yürüyüşe çıkabilirsiniz.
➢ Sizinle göz teması içindeyken duygularını rahat ifade edemez, onunla yan yana olun.
➢ Onun duygularını siz anlatmayın ve fiziksel temas için  fikrini alın.
➢ Dış görünüşü onun için çok hassas bir konudur. Buna saygı gösterin.
➢ İzlediği filmler hakkında seçici olun. Çünkü derinden etkilenirler.
➢ Ona kısa hikayeler anlatın. Hikayenin sonunu onun okumasını isteyin.
➢ Büyük punto ile yazılmış resimli kitaplardan hoşlanırlar.
➢ Yazı yazma kabiliyetini geliştirmesi için istediği büyüklükte yazmalarına fırsat verin. (Çizgisiz kağıt kullanın)
➢ Öğrendiklerinin kalıcı olması için  anlatmaları gerekir. Ona fırsat verin.

DUYGUSAL-ZİHİNSELLER (SÖZLERLE DANSEDENLER)

GENEL ÖZELLİKLER:

En kolay öğrenme yolu    : Duymak-Görmek
En kolay ifade etme yolu : Söylemek-Göstermek

➢ Duygu ve düşüncelerini mantıklı bir sırayla sözcüklere dökmek onlar için çok kolaydır. Konuşmaları genellikle kavramsaldır.
➢ Yabancı Dil, hikaye, müzik ve mizaha oldukça yatkındırlar.
➢ Konuşmaktan, tartışmaktan hoşlanırlar. Özellikle yetişkinlerle.
➢ El becerisi gerektiren işler ve sportif faaliyetler onlar için sıkıcı ve ürkütücüdür.
➢ Komik hikayeler anlatmaktan, nükteli yorumlar yapmaktan ve şaka yapmaktan hoşlanırlar.
➢ Her şeyin “nedenini” merak ederler.
➢ Öğretmenler bu çocukların çok konuştuklarından şikayetçidirler.
➢ Öğrenmeleri için konuşmaları gerekir. Her konu için söyleyecek bir sözleri vardır.
➢ Konuşurken beden dilini pek kullanmazlar.
➢ Bir resmin hem bütününü hem de ayrıntılarını rahatlıkla görebilirler. (Üç boyutlu)
➢ Fiziksel rekabetten kaçınır sözlü rekabete bayılırlar.
➢ Okumayı tatil yapmaya tercih ederler.
➢ Aynı işi tekrar tekrar yapmaktan hiç hoşlanmaz ve sıkılırlar. Bu yüzden farklı yaklaşımlar geliştirirler. (Rutinlikten hoşlanmazlar)
➢ Başladıkları bir işin sonunu getirmekte zorlanırlar.
➢ Fiziksel temas (olumlu-olumsuz) onlarda derin izler bırakır.
İLETİŞİM

➢ Onu dinlediğinizi bilmekten mutluluk duyarlar.
➢ Başkalarının sözünü kesmemesi gerektiğini anlatmalısınız.
➢ Sürpriz sonuçlarla biten hikayelerden hoşlanırlar.
➢ Gördüklerinizi paylaşın ve günlük tutmalarını sağlayın.
➢ Uzun süre göz teması beklemeyin.
➢ Onunla yürüyüşe çıkın ve yan yana oturun.
➢ Ona dokunmanız konuşma akışını değiştirecektir.
➢ Bireysel sporlar yapmasına yardımcı olun. Takım sporları konusunda zorlamayın.
➢ Ezber yapabilmeleri için ritim önemlidir.
➢ Planlama ve neler yapılması gerektiğini anlatma konusunda çok iyi ama uygulamaya koyma yönleri zayıftır.

FİZİKSEL-DUYGUSAL (KIPIR KIPIR)

GENEL ÖZELLİKLER :
En Kolay Öğrenme Yolu    : Denemek-Duymak
En Kolay İfade Etme Yolu : Yapmak-Söylemek
➢ Güçlü ve aktif bir bedene, çekingen ve hassas bakışlara sahiptirler.
➢ Sürekli hareket halindedir. her şeyi somutlaştırarak öğrenme eğilimindedirler. Dokunmak, tatmak, koklamak isterler.
➢ Bedenini iyi kontrol ederler. Doğal birer atlettirler. Spor müsabakalarına bayılırlar.
➢ Uzun süren ödevleri yapmaktan çok sıkılırlar.
➢ Yerlerinde duramazlar. (Ayaklarını sallar, sakız çiğner, saçıyla oynar, kalemini ısırır)
➢ Sevecen ve cana yakındırlar.
➢ Dokunmaktan ve dokunulmaktan hoşlanırlar.
➢ Yap-boz, tamirat işleri ve oymacılık işlerinden hoşlanırlar.
➢ Bir işi yapma konusunda özgüvenleri tamdır.
➢ Ayak işlerini yapmayı severler. Çok dayanıklıdırlar.
➢ Rahatına ve kılık-kıyafetine düşkündür.
➢ Duygusal ihtiyaçlarını karşılamak için fiziksel temas ihtiyacı hissederler. Bu ihtiyaçları sevgiyle karşılanmazsa itme, vurma gibi eylemlere başvururlar.
➢ Ergenliğe erken yaşta adım atarlar.
➢ Duygusaldırlar. Ama bunu mimiklerinden anlamanız güçtür. Yüz ifadeleri genellikle donuktur.
➢ Sinirlendiklerinde etrafı dağıtır ve saldırganlaşırlar.
➢ Konuşmaya başlamadan önce el kol hareketleri yaparlar.
➢ Yaptıkları işlerden, nasıl yaptıklarından ve yaparken neler hissettiklerinden bahsetmeyi severler.
➢ Soyut fikirleri tartışmaktan sıkılırlar. Olayları somutlaştırarak anlatırlar. (Top önümden mermi gibi geçti)
➢ Hissetmek, yakalamak gibi kelimeleri sık kullanırlar.
➢ Farklı seçenekler hakkında konuşarak karar verirler.

İLETİŞİM

➢ İletişim kurmanın en iyi yolu birlikte bir şeyler yapmak, fiziksel yakınlık kurmak ve yaptıklarını takdir etmektir. Örneğin; bahçeye bir şeyler ekebilir, birlikte yemek pişirebilir, yerleri süpürebilir, lego ile oynayabilir ve spor yapabilirsiniz.
➢ Sakince oturması için ısrar etmeyin. Dikkatini toplaması için hareket etmeye ihtiyaç duyarlar.
➢ Onlara içten ve samimi dokunun. (Kucaklamak, sarılmak, sırtını sıvazlamak)
➢ Döşeğinin altındaki fasulyeyi bile hissedecek kadar hassastırlar.
➢ Ne düşündüğünü değil ne hissettiğini sorun.
➢ Onunla yan yana veya hareket halinde konuşun.
➢ Yavaş enstrümantal parçalar onları sakinleştirir.
➢ Okul hayatında “hiperaktif” olarak değerlendirilirler. Görsel objelerin fazlalığı  “dikkat eksikliği”ne neden olur.
➢ Ödevlerinden önce  oynayıp enerjilerini yakmasına izin verin.
➢ Günlük tutmalarını teşvik edin.
KISACA; bu hareketli çocuklar enerjilerini dışa vurabilecekleri ve eğlenebilecekleri faaliyetlerden, hissettiklerini paylaşırken dokunulmaktan hoşlanırlar.
FİZİKSEL-ZİHİNSELLER (GEZİNEN MERAKLILAR)

GENEL ÖZELLİKLER

En Kolay Öğrenme Yolu    : Denemek-Görmek
En Kolay İfade Etme Yolu : Yapmak-Göstermek

➢ Güçlü bir fiziksel yapıya sahip, hassas ve sakin bir doğa aşığıdırlar.
➢ Gözlem yoluyla öğrenirler.
➢ Hissettikleri hakkında konuşmakta zorlanırlar.
➢ Kendi hallerinde doğa ile baş başa olmayı insanlarla olmaya tercih ederler.
➢ Sportif faaliyetleri (uzak doğu sporları) ve düzenli el becerisi isteyen işleri severler.
➢ Çok az samimi arkadaşları vardır. Grup içinde bir köşeye çekilip olayları izlemeyi severler.
➢ Bilmedikleri bir kelimeyle karşılaştığında konudan kopabilirler.
➢ Kapmak, tutmak, kıpırdamak gibi kelimeleri sık kullanırlar.
➢ Konuşurken yüz ifadeleri donuktur. Az konuşur ama konuştuğunda düzgün cümleler kurarlar.
➢ Sözlü eleştiriler onları derinden etkiler.

İLETİŞİM

➢ Bir faaliyette yer almaktan, dokunulmaktan ve bildikleriyle takdir toplamaktan hoşlanırlar.
➢ Oyun oynarken sizi yönlendirmelerine izin verin.
➢ En etkili iletişim yolu birlikte bir şeyler yapmaktan geçer.
➢ Onlarla sık sık doğa yürüyüşüne çıkın, ağaç dikin, halıyı süpürün, evi boyayın.
➢ İçten bir dokunuşa, sarılmaya, kucaklanmaya ihtiyaçları vardır.
➢ Sözlü sataşmalarla karşılaştığında duyguları incinir ve geri çekilirler. Sıcak bir dokunuş normale dönmelerine yardımcı olur.
➢ Fotoğraf, resim, dokuma, ahşap işleriyle uğraşmasına fırsat verin.
➢ Bir film, müsabaka ya da resim sergisini beraber izleyin.
➢ Onları zorla konuşturmaya çalışmayın, sessiz kalma isteklerine saygılı olun.
➢ Yaptıklarını anlatması, hissettiklerini anlatmasından daha kolaydır. Başından geçen olayları sorun.
➢ Sorunuza anında cevap vermesini beklemeyin ve sözünü kesmeyin.
➢ Konuşurken hareket etmeye veya resim çizmeye yönlendirin.
➢ Kısa, açık ve net konuşun. Çünkü abartıdan hoşlanmazlar.
➢ Ters bir söz kadar sert bir ses tonu da onları derinden yaralar. O
➢ Onun en sevdiği müziği birlikte dinleyebilirsiniz.
➢ Beden eğitimi, el işi ve laboratuarla ilgili dersleri çok severler.
➢ Sessiz oldukları halde becerilerini geliştirmek için  her işte aktif rol almak isterler.
➢ Okuldan gelince sessiz kalmasına veya oyun oynamasına izin verin. Ödevlerini daha sonra yapsınlar.
➢ Öğrendiklerini uygulamasına fırsat verin. (Yüzmeyi öğrenmek için hemen havuza atlarlar)
➢ Hatırlamaktan zevk alacağı olayları anlattırın. Hikayenin kahramanı olması için ona destek olun.
KISACA, bu hareketli ve meraklı çocuklara ilgi alanlarını keşfetmeleri, duygularını ifade etmeleri ve seslerini tanımaları için fırsat ve ortam hazırlanmalıdır.

ZİHİNSEL-FİZİKSEL (KÂHİNLER)

GENEL ÖZELLİKLER:

En Kolay Öğrenme Yolu    : Görmek-Denemek
En Kolay İfade Etme Yolu : Göstermek-Yapmak

➢ Empati yeteneği üst düzeydedir.
➢ Gözlem yaparak öğrenirler.
➢ Konuşurken ellerini kullanma ya da etrafta dolanma ihtiyacı hissederler.
➢ Kendileri adına karar vermekte zorlanırlar.
➢ Bunlara hükmetmek kolaydır.
➢ Olayları istedikleri gibi gitmezse sızlanmaya başlarlar.
➢ Bir işin nasıl yapıldığını izleyip sonra rahatlıkla uygulamaya koyabilirler.
➢ Grup halinde çalışmayı, dayanışma içinde olmayı severler.
➢ Görselliğe önem verirler. Fiziksel karmaşa onları rahatsız eder.
➢ Ayrıntıya önem verirler. Yazıları oldukça düzgündür.
➢ İnsanlarla göz teması ile iletişim kurarlar.
➢ En kolay hatırladıkları gördükleri ve okudukları şeylerdir. Simaları unutmazlar.
➢ Deneme-yanılma yolunu kullandıklarından hata yapma oranları yüksektir. Hatalarını eleştirmeyin.
➢ Kaba ve iğneleyici sözler onları kilitleyebilir.
➢ Yazarak ezberlerler ve duyduklarını not almaktan hoşlanırlar.
➢ Elleriyle gözleri arasında mükemmel bir uyum vardır. Bu yüzden görsel oyunlarda oldukça başarılıdırlar.
➢ Ellerine geçen eşyaları parçalara ayırmaya bayılırlar. Çünkü nasıl işlediklerini merak ederler.
➢ Duygularını ve enerjilerini fiziksel aktivitelerle dışa vururlar.
➢ Gösterilen her hareketi rahatlıkla yapabilirler.
➢ Başkalarının duygularını kendi duygularından daha iyi anlar ama ifade etmekte güçlük çekebilir.
➢ Duygularını ifade edememek onları strese ve kin duymaya yöneltir.
➢ Çok iyi bir yardımcı ve ortaktırlar.
➢ Kendi başına karar vermekte güçlük çekerler.
➢ Tartışma ortamında sessiz kalmayı yeğlerler.
➢ Sözcükleri ve cümleleri arasında uzun boşluklar vardır.
➢ Lafı çok dolandırırlar. Bazen asıl konuya hiç gelemezler.
➢ Konuşmalarında “bakmak, görmek, hayal etmek” gibi görsel kavramlar kullanırlar.
➢ Arkası gelmeyen sorular sorarlar.
➢ Deneyimlerinden bahsetmeyi sever ve bunu ustalıkla anlatırlar.
➢ Örneğin; öğretmeni dinlemek için düğmeyle oynayan çocuk.
İLETİŞİM

➢ Yazarak iletişim kurmak daha kolaydır.
➢ Konuşurken göz teması kurun.
➢ Duygularını yazarak ifade etmeleri daha kolaydır.
➢ Mektuplar, kartlar, çiçekler ve hediyeler onlar için çok değerlidir.
➢ Ne düşündüğünü değil ne hissettiğini sorun ki duygularını tanısın.
➢ Öğrendiklerini ifade etmekte güçlük çekerler.
➢ Elleriyle-ayaklarıyla ritim tuttuklarında daha kolay iletişim kurarlar.
➢ Ne istemesi gerektiğine değil ne istediğini bulmasına yardımcı olun.
➢ Mecaz ve imâ yoluyla değil açık konuşun. Dinlenildiğini bilmek çok önemlidir.
➢ Ders çalışırken sesli tekrarlardan hoşlanırlar.
➢ Başarı belgelerini, çektiği resimleri görünür yerlere koyun.
➢ Sözlü sunum yapmakta zorlanırlar.

ZİHİNSEL-DUYGUSAL (GÖSTERİŞÇİLER)

GENEL ÖZELLİKLERİ

En Kolay Öğrenme Yolu   : Görmek-Duymak
En Kolay İfade Etme Yolu : Göstermek-Söylemek

➢ Kılık-kıyafetlerinin uyumlu olmasına özen gösterirler.
➢ Hikaye anlatmayı severler. İyi bir öğretmendirler.
➢ İkna kabiliyeti yüksek, sözleri anlam doludur.
➢ Yüz ifadeleri ve ses tonu duygularını yansıtır.
➢ Rekabetçi ve grup aktivitelerinden uzak dururlar.
➢ Duyguları konusunda hassastırlar.
➢ Fiziksel bir temas kurmaktan çekinirler.
➢ Uzun süre göz teması kurarak konuşabilirler.
➢ Kataloglara, vitrinlere bakmaktan ve insanları izlemekten hoşlanırlar.
➢ Boyama yapmayı, kelime oyunlarını ve yap-boz oynamayı severler.
➢ Kendileri hariç her şeyin düzenli olmasını isterler.
➢ Gönüllü yardımcıdırlar.
➢ Kalabalıklar karşısında rahatlıkla gösteri yapabilirler.
➢ Aşırı yardımsever davranarak yetişkinlerin ilgisini çekmek isterler.
➢ Okumaya düşkün, yazıları düzgün ve okunakladır.
➢ Sosyal ve girişkendir. Düşüncelerini rahatlıkla ifade edebilirler.
➢ Konuşurken boşlukları “ eee.. yani.. gibi” ile doldururlar.
➢ Başkasıyla konuşarak düşünmeyi tercih ederler.
➢ İncitici sözler ya da sert bir ses tonu onu derinden etkiler.
➢ Müzik sakinleştirebilir, üzebilir, enerji ya da ilham verebilir.
➢ Hiç kıpırdamadan uzun süre oturabilirler.
İLETİŞİM

➢ Göz önünde olmak, sesini duyurmak ve takdir edilmek ister.
➢ Yazılı iletişimden hoşlanır. Yazdıklarının okunmasından büyük keyif alırlar. Günlük tutmasını sağlayın.
➢ Başarılarını ve hedeflerini yazmasını isteyin.
➢ Dış görünüş çok önemlidir. “Çok şık görünüyorsun, seçimin harika” vb. sözlerle takdir edin.
➢ Göz temasına, jest ve mimiklere büyük önem verirler.
➢ Konuşmalarınızda mecazlar ve nükteler kullanın.
➢ Duydukları, sevdikleri, yaptıkları ile ilgili konuşmaktan zevk alırlar. (sıkıntıları dahil)
➢ Yönlendirilmekten ve tavsiye almaktan hoşlanmazlar.
➢ Çok duygusal çocuklar oldukları için emretmek yerine ricalarda bulunun ve dürüst olun.
➢ Fiziksel beceri isteyen işleri yapması konusunda destekleyin ama zorlamayın. Sözlü olarak övün.
➢ Örneğin; gökyüzüyle ilgileniyorsa yıldızlardan birine onun ismini verebilirsiniz.
➢ Beraber kitap okuyun ve yorumlayın.
➢ Zamanı etkin kullanma problemleri vardır.

Yorumunuzu Yazınız

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir