AKRAN ZORBALIĞI
Zorbalık olgusu belkide insanlık tarihi kadar eskidir. Zorbalık pek çok yerde görülebilir. Örneğin: hapishanelerde, yatılı okullarda, işyerlerinde, evlerde.
Tanım
Akran zorbalığı, bir ya da birden çok öğrencinin kendilerinden daha güçsüz öğrencileri kasıtlı ve sürekli olarak rahatsız etmesiyle sonuçlanan ve kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık türüdür. 
Bir söz ya da eylemin zorbalık olarak adlandırılabilmesi için;
• Taraflar arasında eşit olmayan güç dengesinin olması,
• Süreklilik özelliği taşıması,
• Kasıtlı yapılıyor olması,
• Mağdurun bu söz ve eylemlerden rahatsız olması, ancak kendini koruyamayacak durumda olması gerekir.
Zorbalık Çeşitleri
Fiziksel Zorbalık
• Dövme
• Tekme vurma
• Tokat atma
• İtme,
• Saç ya da kulak çekme
• Dürtme vb.
Sözel Zorbalık
• Dalga geçme, alay etme
• Kızdırma, korkutma
• Kötü isim(ler) takma
• Küfür etme
• Kurbana ya da ailesine hakaret etme
• Küçük düşürücü, incitici, hakaret edici sözler söyleme
• Zihinsel olarak geri olduğunu söyleyerek kendisini kötü hissetmesine sebep olma vb.
Dolaylı Zorbalık
• Kurbanı kasıtlı olarak grup dışında tutup yalnızlığa itme,
• Oyun veya diğer etkinliklere almama,
• İzole etme, yok sayma, görmezlikten gelme,
• Aleyhinde yalan-yanlış söylentiler çıkarma ve yayma,
• Dedikodu yapma, arasının diğerleriyle bozulmasına çalışma
• Kurban hakkında çeşitli yerlere çirkin sözler yazma vb.
Eşyalarına Zarar Verme
• Parasını zorla alma ya da almakla tehdit etme
• Eşyalarını zorla alma ya da almakla korkutma
• Kasıtlı olarak eşyalarına zarar verme
• Para ya da eşyalarını çalma
Zorbalık olgusunun çocuklar üzerindeki psikolojik ve sosyolojik etkileri sadece okul yıllarıyla sınırlı kalmayıp yaşamın sonraki dönemlerinde de devam etme eğilimi göstermektedir.
Zorbalığa uğrayan öğrenciler şu duyguları hissedebilirler;
• Kaygı, kızgınlık ve çaresizlik duyguları
• Depresyon
• Okulu sevmeme, sıkça devamsızlık yapma
• Başarıda düşüş
• Okulda zorbalığın meydana geldiği yerlere gitmekten kaçınma
• Kendini değersiz hissetme
• Bazen intihara kalkışma
• Çocukluk yıllarında yaşanan zorbaca davranışların etkisinin bazen yetişkinlikte bile devam etmesi
• Genellikle grup dışına itilme, yalnız kalma.
Okul temelli önleme çalışmaları
Temel önleme çalışmaları içinde iki boyutta ele alınmalıdır.
• Sözel olarak kendini ortaya koyma becerileri
• Sözel olmayan kendini ortaya koyma becerileri
Sözel olarak kendini ortaya koyma becerileri
• 1.Reddetme becerileri:.
• “Hayır” demek:
• 1.basamak: Yapılan bir ricaya karşı öğrencinin cevabını belirlemesi önemlidir.
• 2.basamak: Öğrencinin niçin hayır dediğinin nedenini belirtmesi önemlidir.
Sözel olarak kendini ortaya koyma becerileri
• 2.Ricada bulunmak ve hakkını aramak:”
• 1. basamak: Öğrencinin konu ile ilgili düşüncesini belirtmesi
• 2. basamak: Öğrencilerin sorunu düzeltmek veya değiştirmek için ricada bulunmasını belirtmesi.
Sözel olmayan kendini ortaya koyma becerileri
• Ses tonu: Orta şiddet bir ses tonu ile kibar ve otoriter bir şekilde konuşma
• Konuşmanın hızı ve akışı: Düzgün, açık ve diğer kişilerin rahat olarak anlayacağı bir şekilde konuşma
• Göz kontağı: Konuştuğunuz kişinin doğrudan gözlerinin içine bakarak konuşma
Sözel olmayan kendini ortaya koyma becerileri
• Yüz ifadesi: Konuştuğunuz konuya önem veren ciddi bir yüz ifadesi
• Vücut pozisyonu: Konuştuğu kişiye dönük ve dik
• Uzaklık: Konuşurken uygun bir mesafe ayarı
Risk grubu öğrencilere dönük
• ikinci düzeyde risk içeren gruplara odaklaşma
• Bu gruplara çatışma çözme, akran arabuluculuğu, sosyal problem çözme ve akran yüzleşmesi eğitimleri verilebilir.
Akran baskısına neden olan risk gruplarına dönük
• Dışa yönelik, ciddi, açık, kızgınlık, saldırganlık davranışları gösteren hedef öğrencilere saldırganlık yerine konabilecek davranışların neler olacağına dair eğitim ve öfke ile başa çıkma eğitimleri verilebilir.
“” Bir insanı ahlâken eğitmeden sadece zihnen eğitmek topluma bir bela kazandırmak demektir””
Theodore Roosevelt
Hazırlayan:
İbrahim Elibal
Uzman Psikolojik Danışman
