SESLENDİRME VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI
SESLENDİRME VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI
Çeşitli seslendirme kusurları nedeniyle söylenenler yeterince anlaşılamaz ve tekrar edilmek zorunda kalınır. Konuşmacı harfleri doğru telaffuz edemeyebilir
veya konuşurken bazı heceleri yutabilir. Harflerin hatalı telaffuz edilmesi karşılıklı konuşmalarda pek dikkat çekmese de topluluk karşısında veya mikrofondan
yapılan konuşmalarda derhal dikkat çekerler.
Bu tür hatalar konuşmacının anlaşılmamasına ya da yanlış anlaşılmasına yol açarlar. Dinleyici ya bütün enerjisini
anlamak için kullanacak ya da bıkkınlık göstererek dinlemekten vazgeçecektir. Ayrıca bu tür konuşmacılar dinleyiciler nezdinde güvenlerini yitirecekler,
imajlarının kötü olmasına yol açacaklardır. En bilinen seslendirme kusurları aşağıda tek tek açıklanmıştır. GEVŞEKLİK
Ses organlarının genel tembelliğidir ve en çok karşılaşılan durumdur. Bu genel gevşeklik genel bir konuşma sönüklüğüne yol açar. Gevşekliği gidermek için
dişleriniz arasına bir kalem sıkıştırın ve aşağıdaki cümleleri hızla okuyun.
Bir berber bir berbere bre berber beri gel diye bar bar bağırmış. Biz de bize biz derler, sizde bize ne derler?
Pireli peyniri perhizli pireler teperlerse pireli peynirler de pır pır pervaz ederler.
Ocak kıvılcımlandırıcılardan mısın, kapı gıcırdatıcılardan mısın? Ne ocak kıvılcımlandıncılardanım, ne kapı gıcırdatıcılardanım.
Çatalcada topal çoban çatal yapıp çatal satar, nesi için Çatalcada topal çoban çatal yapıp çatal satar? Kârı için Çatalcada topal çoban çatal yapıp çatal
satar.
Şu karşıdaki kara kuru kavak, karardın mı, ey kara kuru kavak sarardın mı ey kara kuru kavak!
Sen seni bil, sen seni, bil sen seni, bil sen seni, sen seni bilmezsen patlatırlar enseni.
Bu tekerlemeler konuşmanızın daha anlaşılır olması için yardımcı olur. Ayrıca sesleri doğru çıkartma konusunda iyi çalışmalardır.
PELTEKLİK
Bir harfin çıkarılamayarak bir diğeri ile değirilmesidir. Bu durum dilin yeterince eğitilmemesinden, lehçelerin yapısından veya bazı dillerin fazla etkisinde
kalmaktan kaynaklanabilir. Türkçe üzerinde tespit edilen pelteklik türleri aşağıda belirtilmiştir.
Zeleştirme: (J) yeri(Z). Örnek: Jale-Zale, Jilet-Zilet,
Seleştirme: Ş yerine S. Örnek: Paşâm-Pasam, şapka-Sapka
Jeleştirme: C yerine J. Örnek: Ancak-Anjak), Kucak -Kujak
Şeleştirme: S yerine Ş. Örnek: Sana söylüyorum-yerine sana şöylüyorum
Leleştirme: (R) yerine (L). Örnek: Birader-Bilader, Berber-Belber, Merhem-Melhem, Terlik-Tellik
İnce â yerine kalın a: Kemâl-Kemal, Lâstik-Lastik
Yukarıdaki örneklerde ilk sırada belirtilen sesler çıkarılamadığından ikinci sesler onların yerine ikame edilmektedir. Bu seslerin çıkarılamaması durumunda
bunların üzerinde uygun alıştırmaların sık sık yapılması gerekmektedir. Aşağıdaki kelimeleri eğiticinin özel uyarılüarını dikkate alarak tekrar ediniz.
Eğer bu seslerin herhangi biriyle ilgili sorununuz yoksa geçebilirsiniz.
J- Jilet, jandarma, jale, jumbo,
Ş- Paşa, şaka, şakir, şeker
R- Rüya, hücreler, hürrem, harran, sarraf
A- Lale, lastik, lahana, kamil (altı çizilenler ince)
S- Sorgun, hassasiyet, fason
TUTUKLUK
Bir hece üzerinde takılıp kalma, heceyi veya kelimeyi tekrarlama durumudur. Bu sorun en çok düşünce akışındaki duraklamadan kaynaklanır. Normal şartlar
altında aşırı stres de tutukluğa yol açabilir. Tutukluğu gidermek için herhangi bir emtni önce yavaşça ve sonra hızlanarak okuyun. Eğitici sizi bireysel
olarak takip edecektir.
Tutukluk Örneği: Bu, bu bizim— şerefimiz— olacak —diye — uzun uzun—– bize bize anlattı.
KEKELEME
Tutukluğun ileri aşaması, söz söylerken birden bire duraklama, çoğunlukla buna katılan yüz buruşturması ve gerilme hareketiyle hecelerin tekrarlanması.
Kekemeler soluk aldıkları veya pek geç soluk verdikleri sırada konuşurlar. Kekeleme genellikle çocukluk döneminde oluşan bir konuşma bozukluğudur. Erken
yaşta konuşmaya başlayan çocukların konuşma başarılarına çevrenin gösterdiği aşırı ilgi çocuğun duygularını zararlı yönde etkiler. Çok iyi konuşarak dikkat
çekmek isteyen çocuğun kendi üzerinde ürettiği baskı bir süre sonra kekeleme rahatsızlığını oluşturur. Kekeleme çocuklukta yaşanan aşırı baskı, şiddet
veya aşırı utançlığın etkisiyle de gelişebilir. Maddi bir hastalık olmamakla birlikte kekeleme beyin konuşma merkezinde mesaj akışında oluşan karışıklığın
bir sonucudur ve çoğunlukla psikolojik bir sorundur. Kekemeliğin yok edilmesi için çeşitli çalışmalar yapılmalıdır.
1.Okumayı yeni öğrenir gibi düşük hızda fakat yüksek sesle bol bol okumak
2.Belli cümleleri ezberleyerek tekrar tekrar seslendirmek.
3.Bu metinde yer alan tekerlemelerin ısrarla okunması
Kekeleme örneği: Bi bi bi biraz so so sonra bura dada ooo olacak
ASALAK SESLER
Bazı sesler veya kelimeler asalak olarak kelimelerin arasına takılır ve konuşmayı tahammül edilmez hale getirir. Asalak sesler veya kelimeler konuşmacının
fikir netliği ve kendine güveni hakkında şüphe uyandırır. Konuşmanın kalitesini baltalar ve dinleyiciyi sıkar. Bu kapsamda “ııı, eee, aaa, şey, yani, mesela,
evet…” gibi ses veya kelimeler konuşma arasında sık sık veya gerekmediği halde kullanıldığında dinleyici rahatsız olur.
Örnekler:
Asalak ses veya kelimelerle:
Bana şey dedi. Bugün yıldönümü olduğu için eee şey yapacaktık. Tören salonunu düzenleyecektik.
Evet sevgili dinleyenler. Bugün yine sizlerle birlikteyiz. Evet bugünkü konumuz çalışmanın fazileti hakkında.
Yani şunu diyorum. Mesela siz zor durumda kaldınız. Yani mesela başınızdan bir felaket geçti.
Düzgün:
Merhaba sevgili dinleyenler. Günün ilk ışıklarıyla birlikte sizi selamlıyorum. Mutlu bir gün yaşamanızı diliyorum. Yine sizlerle birlikte olmak ve sizlerle
konuşmak ne güzel.
Çalışmalar:
Aşağıdaki soruları ikili guruplar halinde asalak ses veya kelimeleri kullanmadan cevaplandırınız. Arkadaşınız sizi kontrol edecek ve hata yaptığınızda uyaracaktır.
Daha sonra bu çalışma tek tek kürsüde yapılacaktır.
a)Düzgün konuşma yeteneğinin size ne kazandırmasını ümit ediyorsunuz?
b)Bir gününüz nasıl geçer?
c)En çok sevdiğiniz yiyecekleri anlatın.
r ve s harflerini söyleyemiyorum
slm benim sesim kalın nasıl incelte bilirim yardımcı olursanız sevinirim
slm ben normal hayattta hiç kekelemeden konuşabiliyorum fakat tlf görüşmeleri ve sınıf önünde konuşürken kekeliyorum aslında kekelememin nedenini biliyorum ama bi türlü yenemiyorum genelde kekeleme sırasında bende heyecan oluyor ve bu heyecanı bi türlü yenemiyorum yardımscı olursanız sevinirim…
slm bende j-c r-l s-ş harfleri karıştırıyorum ve karşımdaki beni anlayamıyor.bide yavaş yavaş konuşamıyorum hızlı bir şekilde konuşuyorum.kimse beni anlamıyor.ne yapmalıyım .nolur yardım edin bu konuşma yüzünden okulu bırakmak zorunda kalacam.ivedi ile
gerçekten güzel anlatılmış teşekkürler 🙂
slm ben normal hayatımda çok hızlı konuşuyorum ve çok kötü konuşuyorum hiç kimse beni anlamıyor bende j-c-rl-s-ş harfleri karıştırıyorum lütfen yardımcı yoksa ben hayatta bir daha bu sesimle konuşmamm
dil anlatım ödevim ve diksiyon dersim için çok iyi oldu ALLAH razı olsun hepinizden 🙂
bazen bende hızlı konuşuyorum ve bazen sürekli ııı eeee aaaa ları kullanıyorum 🙁
seslendirme kusurları ile tutukluğu bir arada tutmak gerekli ve normal değil.Çünkü seslendirme kusurları sesin kendisinde bozulmaya yol açan durumlar için geçerlidir.Çok hızlı konuşma yada yavaş konuma, konuşurken takılma gibi sorunlar sadece psikolojik baskı ve oturmuşluk nedeniyle ortaya çıkar.Böyle durumlar konuşmada anlaşılamamaya yol açmaz.Yada yüzde bir 2 oranında yol açar.
Dinleyiciyi yorma konusuna gelince insan dakikadada dinlediği konuşmanın yaklaşık yüzde otuzunu anlar ve tam olarak algılar.Bunlar ;insan zihninde,söyleyici yanlış söylenen kelimeler olsa dahi doğrusu zaten ortaya çıkar.Hatta yanlış gördüğümüz bir yazıyı otomatik olarak düzeltiriz ve doğru okuruz.Aynısı dinleyen içinde geçerlidir.Dolayısıyla yanlış duyduğumuz bir şeyi doğru algılarız.
Konuşmada herhangi bi problemi olmaya bir insan dahi dinleyici dikkatsizliği yüzünden yanlış anlaşılabilir.Bu herkeste olduğu gibi konuşma problemi olan biri içinde geçerlidir.
Ben konuşma poblemini yenmiş biri olarak bu tür yazıları doğru bulmuyorum.
Problem yaşıyan yada yaşadığını aklına oturtmuş kişiler için bu konuyu böyle anlatmak gereksiz ve güven azaltıcı bir anlatımdır.
Bu tarz anlatımlar kişide özgüven eksikliğine yol açar.
Bu anlatımları söylemek yada dillendirmek kişinin kendisine olan güvenini yitrmesine ve hata yapıcam korkmasına yol açar.
Oysaki kişinin kendindeki problemi yenmek için yapması gereken tek şey konuşurken hangi problemi yaşarsa yaşasın konuşmaya sanki olmamış gibi düşünerek devam etmesidir.
Bu özgüveni kendi verdiği telkinlerle veya hipnoterapilerle sağlar.
Yararlı bilgiler için teşekkürler. Bu yazıyı okuyan bir çok okuyucu eminimim ki; Diksiyon eğitimine nasıl ve ne şekilde başlayacakları hakkında karamsarlar.Aslında temel bir eğitim almadan, herhangi bir kaynaktan çalışma yapmak boşa vakit harcamaya neden olabilmektir. Yazılan bilgiler çok doğru ama tavsiyem; Kişisel Gelişim ve Diksiyon kurslarını bir arada almanız. Kişisel Gelişim ile Sosyal fobilerinizi yenerken bunu Diksiyon ile birleştirdiğinizde çok iyi bir konuşmacı olabilirsiniz. Şunu sakın unutmayın; Diksiyon çalışmalarında yapacağınız ilk ve en önemli şey ses organlarınızı geliştirmektir. İlk önce Diyaframdan nefes almayı öğreneceksiniz, tabi bu doğru nefes alma şekli oluyor.Daha sonra ses organlarınızı geliştireceksiniz. Yorumlarda yazıldığı kadarıyla pelteklik ve dudak tembelliği gibi sorunlar var.Yani bazı harfleri telaffuz edememe veya telaffuz edilemeyen bir harfin başka bir harf ile değiştirilmesi.
Örneğin B harfinin telaffuzunda zorlanıyorsanız; Bir berber bir berbere bre berber beri gel diye bar bar bağırmış…. Bu gibi tekerlemeleri önce yavaş daha sonra hızlı bir şekilde her gün okumanız gerekmektedir. Tekerlemeleri google’de bulabilirsiniz. Bununla birlikte dil,dudak,çene egzersizleri var bu egzersizlerle ses organlarınızı geliştirebilir,tembelliğini üzerinizden atabilirsiniz.
Tekrar söylüyorum diyafram nefesini sakın unutmayınız.Diyafram nefesi alınca hem sesiniz daha kaliteli çıkar hem de uzun süre yorulmadan konuşabilirsiniz. Youtube’den Diyafram adlı videoları izleyebilirsiniz. Diyafram nefesi alırken dikkat edeceğiniz husus; Nefes alırken karından nefes almanız. Yanlış nefes şekli göğüs kısmından alınan nefestir.Yani nefes alırken omuzlarınızın yukarı kalkıp göğsünüzün öne doğru ilerlemesidir. Diyafram nefesinde ise; Göğsünüz çok az oynamalıdır,omuzlarınız kalkmamalıdır ve nefesi aldığınızda karnınız ileriye doğru ilerlemelidir.
Dil, dudak tembelliğini gidermek için sizlere en pratik çözüm; Bol bol sakız çiğnemek, çeneniz yorulana kadar sakız çiğnerseniz çene egzersizinizi yapmış olursunuz. Dudak tembelliği için; ağzınıza kalem koyup tekerlemeleri okuyabilirsiniz. Bunları ses orgalarınız yorulana kadar tekrarlayın.
Dişlerinizde problem varsa; Ön dişlerde çaprazlık,boşluk,hatalı köprü,protezler muhakkak bu sorunu düzeltin yoksa çalışmalarınız tam verim vermeyecektir.Unutmayın bu sorunu düzeltmek sizin elinizde, iternetten videolu anlatımları izlemek daha yararlı olabilir.
bende a harfi ile o harfını soyleyemıyorum :/ ornegın ibrahim ismini cok rahat soyleyebılıyorum ama telefonda vb. bısıde bı anda sesım kesılıyor konusamıyorum
s.z harflerını tıslayarak soyluyorum benım ön dıslerım bıraz usttendı ben sımdı ortodontık tedavısı oluyorum ..bana dıslerımden sebepte olabılır dedıler duzelırmı dedım dıs doktoruma bana belkı alısmıs olabılır dılın kalıcı kalabılır dedıler ben ıse tedavı olmak ıstıyorum dıksıyon kursunamı gıtmelıyım yoksa pelteklık uzerınemı yalnızca gıtmelıyım
slm ben de c ç j z harflerini söyleyemiyorum ve konuşurken kekeliyorum lütfen yardım edin….
çok iyi olmuş emeğinize sağlık drama ya da diksiyon sınavı olanlar için birebir ellerinize sağlık.:)
ben de c-ç-j-z-s-ş harflerini söyleyemiyorum aslinda ben soyluyorum gibi geliyor ama karsimdaki anlamiyor ornegin sen diyorum karsimdaki ken gibi anliyor yardimci olursaniz sevinirim
Merhaba ben 21 yaşımdayım sorun 1 senedir var öncesinde gayet akıcı konuşabiliyordum şuan çok yakın arkadaşlarım ve ailemle normal konuşabiliyorum ama sık görüşmedigim insanlarla ya çok hızlı konuşuyorum yada hiç konuşamıyorum o an ölüp tabuta girmek istiyorum sürekli takılıyorum sesim boğuk çıkıyo zorlayınca boğazım ağriyor
Merhabalar benim sorunum birisi ile konuşurken sürekli beynimde bir kelime olmadan saçma sapan kelime seçimi yaparak anlamsız cümleler söylüyorum. Kendimi motive edip beynimde kelimeleri seçtiğimde zorda olsa karşımdaki beni anlayabiliyor. Aslında anlatmak isteğim 10 sn iken 20 hatta 40 saniye kadar uzuyor. Böyle olunca kendimi en yakın ve yüksek binadan atasım geliyor. Şaka bi yana kendimden soğuyorum. Bu yukarıdaki örneğe ek olarak konuyla ilgili herhangi bir fıkra ya da espiri yapmak istesem; yine cümleye başlıyor ve sonunu getiremeden ağzıma saçma sapan bir kelime geliyor; cümlenin sonu gelmeden karşımdaki o saçma kelimeye odaklanıyor, vurgulamak isteğim ne varsa, gölgede kalıyor. Bu yüzden kafamı duvarlara vurup düzeltmek istiyorum 🙁
Yardımcı olursanız sevinirim.
Slm ben bütün harfleri tek tek soyleyebiliyorum ama z harfi kelime sonundaysa onu s ye benzeyen bir ses gibi çıkarıyorum günlük hayatta da s harfini çok tuhaf çıkarıyorum ve kendimi eksik gibi hissediyorum toplum içinde konuşurken dikkate alinmiyorum veya anlık yüksek sesle tepki veremiyorum fakat benim öyle iyi bir maddi gücüm de yok bana pratik olarak ne onerirsiniz?
Çocuklarda konuşma bozukluğu tedavisi nasıl yapılır? Bana nereye gitmemi öneririsiniz?
Ses ve konuşma bozukluğu olduğu anlaşıldığında erken müdahale önemlidir.