İŞİTME ENGELLİ ÇOCUĞUMLA KONUŞURKEN

İşitme Engelli Çocuğumla Konuşurken…

İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLAR DA KONUŞMAYI, NORMAL AKRANLARININ EDİNDİĞİ ŞEKİLDE EDİNİRLER…
Çocuğunuzla Konuşun
İlk sohbet başlatma girişimlerinde çocuğun; kendisiyle konuşan kişiye doğru bakmasını, ismi söylendiği zaman bakmasını veya sohbeti başlatan kendisi ise karşısındaki kişi ile göz teması kurmasını sağlamak birincil amacınız olmalıdır.

Sohbet Başladığında Ne Yapmalıyım?
Çocuğunuzun kendisi bir iletişim başlatmak istediğinde veya sizin iletişim talebinize karşılık verdiğinde gösterdiği her türlü tepkiyi olumlu bir biçimde karşılayın ve bundan mutlu olduğunuzu farketmesini sağlayın. İletişime geçmeye istekli olmayan bir çocukla ilerleyemezsiniz. Bu isteği ise ancak onun iletişim girişimlerini ve sizin girişimlerinize verdiği tepkileri olumlu olarak pekiştirdiğinizde arttırabilirsiniz.
Sohbetiniz başladığında (çocuğunuzun sözlü ifade edici dili -konuşma dili- bir iki sözcükten ibaret dahi olsa yahut hiç kelimesi olmasa dahi) çocukla olan iletişiminizi onu sıkmadan uzun tutmaya çalışın. Zihinsel gelişimine bağlı olarak dikkat süresi değişkenlik gösterse de siz sınırları zorlayarak fakat bıktırmadan çocuğunuzun dikkatini iletişiminize çekmeye çalışın.
Bunu sağlayabilmek çocuğunuzun ilgisine paralel davranın. Çocuğunuzun ilgisi bir kaşıkta ise sizin onun oyuncağı ile ilgili konuşmanız onun dikkatini çekmeyecek ve dil gelişimine katkısı olmayacaktır. İlgisi ne üzerinde ise onunla ilgili konuşun. Öyle ki gözleyerek öğrenme modelinde, öğrenmenin ilk basamağı dikkatin sağlanmasıdır. Dikkati yöneltme- Davranışı hatırlama- Davranışı sergileme- Güdülenme sırası ile bu modelde davranış öğrenilir.
Çocuğunuzun ilgisini, konuşmanız üzerinde yoğunlaştırabilmeniz için; çocuğunuzla konuştuğunuz nesne arasında göz teması kurun, konuşmasını yarıda kesmeyin cümlelerini tamamlamayın sabredin, sıra ile konuşmaya özen gösterin, abartılı tonlama kullanın (bunu dikkat çekmeye çalışırken yapın diğer zamanlarda tonlamayı abartmayın gerektiği şekilde kullanın), jest ve mimiklerinizi onun dikkatini çekecek şekilde uygulayın, dikkatin üzerinde olduğu – nesneyi saklayın, havadan yere bırakın – nesnenin dikkat çekiciliğini arttırın ve tüm bunları yaparken çocuğunuzla konuşmaya devam edin ve iletişimi sürdürmek adına onu onayladığınızı, dinlediğinizi gösterin.(hımm.., sonra.., yaa.., gibi)
Çocuğunuzla konuşurken özellikle dil düzeyi henüz yeterince ileride değilse; uzun ve karmaşık cümleler kurmaktan kaçının, sesinizi alçaltıp yükselterek tonlama ve vurgu yaratın, hızlı veya yavaş değil normal olan hızda konuşun, kelimeleriniz açık olsun ağzınızda yuvarlamayın, çok abartılı dudak hareketlerinden kaçının.
Sohbeti uzun tutmanın yanında sohbet fırsatlarını da arttırın. Gündelik yaşamda karşınıza çıkacak sohbet ortam ve zamanları – Oyunlar, Rutin Etkinlikler (uyku zamanı, kahvaltı, alışveriş vb.), Okuma (uygun bir kitabı çocuğa okuma resimleri hakkında konuşma), Resim Yapma (çizilenler üzerinde konuşma), Olaylar Üzerinde Konuşma, Zaman Üzerinde Konuşma – gibi bir çok durumu konuşma fırsatı haline getirin. Radyo dinleyerek  bunu bir oyun haline getirin. Örneğin spikerin her ‘ben’ deyişini yakalamaya çalışın. Çocuğunuzla konuşurken neden sonuç ilişkilerinden bahsedin.  Çocuğunuzun sorularına ‘evet, hayır’ gibi kısa cevaplar vermekten kaçının. İyi bir dinleyici olun ve çocuğu konuşmaya teşvik edin. Konuşma mesafenizi uzatmayın çocuğun görme alanında olmaya çalışın ve 1,5 m. yarıçapında bulunmaya özen gösterin. Daha iyi duyan kulağına doğru konuşun.
Eğer çocuğunuz sözlü olmayan bir şekilde iletişimi denediğinde söylemeye çalıştığı ile ilgili çevresinden de ipucu alarak en iyi tahmininizi yapın ve karşılık verin.

Bir Sohbet Örneği (tek sözcüklü dil düzeyi)
Çocuk: Anne! (pencereye gelen kuşu göstererek)
Anne: Evet. Pencereye kuş gelmiş.
Çocuk: Kuş (Kuşun uçtuğunu gösterir elleriyle.)
Anne :Kuş uçtu, evet. (Anne kuş taklidi yaparak uçuşu canlandırır ve bunu yaparken konuşmaya devam eder) Kuş uçtu!
Çocuk : Kuş uç.
Anne :Kuş uçtu.
Çocuk : Uçtu, kuş uçtu.

Çocuğunuzun ona söylediğiniz bir şeyi anlayamadığını fark ettiğinizde ;
Önce çocuğun cihazını, çevredeki gürültü – ses oranını inceleyin.
Bahsettiğiniz şeyle ilgili görsel ipucu verin.
Cümlenizi daha basit bir hale getirin.
Cümlenizin uzunluğunu kısaltın.
Bilinmeyen sözcükleri açıklayın.

Mehmet Turan Ayrancı
[email protected]