ÖZÜRLÜLERDE ERKEN EĞİTİM

ERKEN EĞİTİM

Yeni bir çocuk, aile hayatında önemli bir değişikliğe yol açar. Aile üyeleri aileye yeni gelen bebekle ilgili çeşitli beklentiler içine girerler. Bebek engelli yada sağlık problemi olduğunda bu durum ailede büyük hayal kırıklığı yaratır. Bu dönemde ailenin ve çocuğun yoğun desteğe ihtiyaçları olur. Bu destekte ilk adım ailenin çocuğa yeterli desteği verebilmesi için güçlendirilmesidir. Aile danışmanlığı adı altında danışmanlık hizmetleri anne babaların kendilerine ve çocuklarına ilişkin duygu ve düşüncelerini anlamalarına yardım eder. Günümüzde engelli çocuğa ve ailesine yönelik verilen hizmetlerde ailenin bir bütün olarak ele alınması yaklaşımı benimsenmektedir.

Bu yaklaşıma göre engelli çocuğun ailelerine yönelik hizmetleri; bilgi verici yaklaşımlar, psiko-terapötik yaklaşımlar, anne baba eğitim programları başlığı altında toplamak mümkündür. Ailenin olaya hazırlanmasının yanı sıra çocuğun eğitimininde bu dönemde planlanması önemlidir. Bebeklik yılları ve okul öncesi dönem çocuklara bir çok beceriyi kazandırmak için kritik dönemlerdir. Eğitim ve gelişimin ileriki basamakları için alt yapıyı oluşturan bu dönemde çocukların erken eğitim programları içine dahil edilmeleri önemlidir. Yaşamın ilk yıllarında erken müdahale programlarına katılanların katılmayanlara veya geç başlayanlara göre zihinsel kazanımlarının daha iyi olduğu vurgulanmaktadır. Erken eğitim programları 0-3, 0-6 yaş engelli yada engelli olma riski taşıyan bebekler ile ailelerine sağlanan farklı şekillerde uygulanabilen sistematik destek programlarıdır.

Erken eğitim programları ile otizmli çocukların gelişimlerinde de olumlu sonuçlar alınmaktadır. Erken eğitim programları farklı yaklaşımları içeren modelleri kapsar bunlardan bazıları yoğun müdahale programlarını temel alan yaklaşımlardır.
Otizmin de erken dönemde tespit edilmesi ve otizmli çocukların erken eğitim programları içine alınmaları onların problemlerinin çözümlenmesinde pozitif etkileri olacaktır. Öncelikle son yıllarda otizmin erken dönemde tespit edilmesine yönelik çalışmalar ağırlık kazanmıştır. Araştırmacılar otizmin erken belirtileri üzerine odaklaşan araştırmalara ağırlık vermişlerdir. Geliştirilen ölçekler trama testleri ile otizm belirtilerini gösteren çocukların erken dönemde bilirlenmesi ve müdahale programları içine alınması üzerinde durulmaktadır. Örneğin; ”RED FLAG” işaretlerle bir çocuğu değerlendirdiğimizde bu çocuk hakında kısa sürede bazı ip uçları edinebiliriz.

*12 aylıkken bebekte ba-ba ma-ma gibi hece tekrarlarının olmayışı
*12 aylık bebekte gösterme, işaret etme, uzanma ve el sallamanın olmayışı
*16 ay civarında kelimlerin olmayışı
*24 aylık bir bebekte anlamlı cümlelrin olmayışı
*Herhangi bir yaşta babbling, sosyal beceri ve kelime kaybının ortaya çıkışı

Çocuklarda becerilerin birinin veya bir kaçının olmayışı bize gelişimsel bir farklılıkla ilgili bir ip ucu verebilir.

Erken eğitim çalışmalarında programa katılacak anne babaların ve bebeklerin gereksinmeleri içinde yaşadıkları kültürün yapısı, uygulamacıların kuramsal eğilimleri ve sosyal politikalar temel alınarak farklı amaçlar ve içeriklerde olabilir. Genel olarak erken müdahale ve özel eğitim programlarının amaçları bu alt başlıkları kapsar;

1-Olası gelişim gerliklerini önleme, çocuğun gelişimini engelleyecek risk faktörlerini ortadan kaldırmaya çalışma.
2-Engelin davranış gelişiminine etkilerini belirlemek, davranış gelişimi ve değişimini sağlamak
3-Engelli bebekle ona bakım veren kişiler arasındaki etkileşimin geliştirilmesi
4-Engelli bebekte pozitif değişiklikler yaratma vasıtası ile aile sistemini etkilemek

Bir çok avrupa ülkesinde erken özel eğitim hizmetleri 60’lı yılarda başlamıştır. A.B.D ‘de 1986 yılında çıkarılan yasa ile 0-3 yaş arası enngelli bebek ve ailelerin gereksinimlerine yönelik programların hazırlanması zorunlu hale getirilmiştir. Ülkemizde 2000 yılında yürürlüğe giren M.E.B Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde, 0-36 ay arasındaki çocuklar için eğitimin ailenin desteklenmesi, bilgilendirilmesi temelne dayanarak eğitimin planlanlanarak ailenin ve çocuğun desteklenmesi bilirtilmiştir.
Amerikada yürütülen early start programında 0-36 ay arası çocuklara hizmet verilmekte, değerledirilen çocuklar aşagıdaki kriterlerden en az birini gösteriyorsa çocuk hemen bu proğrama dahil edilmektedir.

*Bilişsel, iletişimsel, sosyal duygusal, adaptif, fiziksel ve motor gelişimde ve ayrıca görme ve işitmeyide içine alan gelişimsel gerilik
*Çocuğu etiyolojisinde bilinen risk durumu
*Gelişimsel güçlüğe sahip olma riski
Early Start ‘da hizmetler değerlendirme, erken müdahale hizmetlerin koordinasyonunu içerir. Hizmetlerde çocuğun gelişimsel ihtiyaçlarının değerlendirilmesi temel alınır.

Bireysel müdahale planı aşağıdaki hizmetleri içerir.
1-Assistive teknoloji
2-Odyoloji
3-Aile eğitimi danışmanlığı ve ev ziyaretleri
4-Sağlık hizmetleri
5-Medikal tanılama ve değerlendirme hizmetleri
6-Hemşirelik hizmetleri
7-Beslenme hizmetleri
8-Occupational terapi

Ülkemizde otizmli çocukların erken dönemde tespiti ve müdahale programlarına alınmalarına yönelik çalışmalar yenidir. Otizmin belirtilerinin erken dönemde tespitine yönelik taramaların ülke genelinde yaygınlaştırılması ve risk grubunda olan çocukların uygun müdahale programları içine yerleştirilmesine imkan verecek merkezlerin kurulması problemlerin aşılmasında kolaylık sağlayacaktır.

Yazımıza son vermeden önce tüm ailelerimize seslenmek istiyorum. Çocuğunuzda normal dışı bir davranış hissediyorsanız bunu geciktirmeden ilgili birimlere bildiriniz. Erken farkedilecek sorunlar çocuğunuzun ve sizin vereceğiniz çaba ve mücadeleyi kolaylaştıracaktır. Çocuğunuzu saklayarak, boşvererek ne kendinize ne de çocuğunuza iyilik yapmış olursunuz. Böyle durumlarda her geçen gün zarar hanesine bir sayfa daha eklemektedir. Hadi varsa evimizde yoksa ailemizde oda yoksa çevremizde bulunan özürlüleri ilgili derneğe ve eğitim kurumuna biran önce götürünüz. Tüketicilikten ve eğitimsizlikten kurtaracağınız her özürlü kişiye bu vatanın ihtiyacı var.

İbrahim ELİBAL
UZM.PSİKOLOJİK DANIŞMAN

Yorumunuzu Yazınız

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir