ÖZEL EĞİTİM VE ENGELLİLİK
Engelliler, Birleşmiş Milletler Sakat Haklan Bildirgesinde “Kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri (bedensel, zihinsel, genetik ya da sonradan olma) her hangi bir noksanlık sonucu yapamayanlar” olarak tanımlanmaktadır. Engelli sözcüğü genelde hareket yeteneği sınırlanmış bireyi çağrıştırmaktadır. Hareket yeteneğini sınırlayan nedenler ise doğuştan getirilen doğum sırasında karşılaşılan ya da sonradan yaşanan bir hastalık veya kaza sonucu ortaya çıkan bir işlev bozukluğundan kaynaklanıyor olabilir. Bu konu İşitme bozukluğu olanlar, Görme bozukluğu olanlar, Zihinsel engelliler ve Bedensel engelliler olmak üzere dört farklı kategoride incelenmektedir.
Aileye hiçbir problemi olmayan yeni bir bireyin katılması bile bir stres kaynağı olduğunu düşünecek olursak, gelişimsel bir problem taşıyan bir çocuğun katılımının eşler arasındaki ilişkiyi, kişinin kendini algılayışını ve pek çok dengeyi nasıl alt üst edebileceğini görmemek mümkün değildir. Çoğu aile, çocukta gözle görülür bir farklılık yoksa gelişiminin diğer çocuklardan farklı veya geri olduğunu ilk etapta kabullenmekte zorluk çekmektedir. Eğer bu durum bir uzman tarafından da tasdiklenmiş ise bu ailede şok etkisi yaratmaktadır ki bu da daha çok yas tepkisi gibidir. Aile aylarca hayalini kurduğu MUHTEŞEM BEBEĞİN gidişine yas tutmaya başlamaktadır. Bu süreç içinde anne baba farklı duygular yaşamaktadır. ŞOK, İNKAR, ŞUÇLULUK, KIŞKANÇLIK, DIŞLAMA ve en sonunda UYUM.
Bu konuda yaşanan ilk duygu belirsizliktir. Aile çocuğun diğer çocuklardan farklı olduğunu bilir ancak bir türlü konduramaz. “Bir süre sonra düzelir, bir düzelme imkanı vardır…”.işte bu aşamanın uzunluğu, müdahaleyi de güç hale getirmektedir. Problemlerin çözümü için ilk adım farkındalıktır. Özellikle eğitim ile çocuğun hayatının daha kolay hale getirilebildiği problemlerde, aileler problemi ne kadar erken fark edip eğitime ne kadar erken başlarlarsa çocuk için o denli yararlı olmaktadır.
Şok ve inkar : Tanının kesinleşmesinin ardından aile büyük bir şok yaşar. Ardından ise inkar gelir. (Düzelir, benim evhamım, amcası da böyleymiş zaten…vs.)Genellikle bu aşamada aileler bilgi toplamaya başlarlar. Çocuğa uyan uymayan davranışlar gözden geçirilir ve yanlış tanı korkusuyla zaman zaman doktor doktor dolaştırılır.
Şuçluluk : Ailelerin en sık yaşadıkları duygu suçluluktur. Suçluluk, aile bağlarını en çok zedeleyecek duygulardan biridir. Neyi yanlış yaptım sorusunu aileler sık sık sorarlar. Bununla beraber çocuğun bakımı konusunda zorlandıklarında, duydukları kızgınlık veya bıkkınlık duyguları da suçluluk yaratır.
Kızgınlık : Ebeveynler bazen çocuklarının bildiklerinden çok emin oldukları şeyleri yapmadığını gördüklerinde son derece sinirlendiklerini ifade ederler. Ama çocuğa yönelik kızgınlık çabuk geçer. Bu benim başıma neden geldi kızgınlığı ise daha fazladır.
İNKAR, KIZGINLIK dönemlerini atlatabilenler kabul aşamasına gelirler ancak pek çok aile durumu kabul edemediğinden dolayı hem kendine hem de çocuğa büyük sıkıntılar yaşatırlar.
AİLELER HANGİ DURUMLARDA ÇOCUKTA BİR PROBLEM OLDUĞUNDAN ŞÜPHELENMELİDİR?
Çocuk yaşıtlarından farklı özelliklere sahipse, akranlarına göre gelişimi daha geriden geliyorsa doktora danışmakta yarar vardır. Tıbbı tanımlama hastanelerde, eğitsel tanımlama ise RAM ( Rehberlik Araştırma Merkezlerinde) yapılmaktadır. Eğitim yeri türü süresi burada uzmanlar tarafından belirlenir.
ÖZEL EĞİTİM NEDİR?
Özel eğitim çoğunluktan farklı ve özel gereksinimli çocuklara sunulan, üstün özellikleri olanları yetenekleri doğrultusunda kapasitelerinin en üst düzeye çıkmasını sağlayan, yetersizliği engele dönüştürmeyi önleyen, engelli bireyi kendine yeterli hale getirerek topluma kaynaşmasını, ve bağımsız, üretici bireyler olmasını destekleyecek becerilerle donatan eğitimdir. Devlet destekli bir programdır.
KİMLER ÖZEL EĞİTİM ALABİLİR?
Zihinsel yetersizliği olan bireyler ( hafif,orta, ağır), Dil ve konuşma güçlüğü olan bireyler, Görme yetersizliği olan bireyler, İşitme yetersizliği olan bireyler, Fiziksel yetersizliği olan bireyler, Yaygın gelişim bozukluğu ( otizm) olan bireyler, Down sendromlu bireyler, Öğrenme güçlüğü çekenler
Ailelerin bu konuda özellikle dikkat etmesi gereken konu çocuğun gelişimini iyi takip etmek ve yaşıtlarından farklı özellikler, davranışlar fark ettiklerinde zaman kaybetmeden bir hekime başvurmaktır. Pek çok gelişim bozukluğu erken tanı ve uygun eğitim programı ile durdurulabilmekte ve/veya ortadan kaldırılabilmektedir.
