MOBBİNG (Yıldırma)

Aşağıdan Yukarıya Yıldırma

İşyerinde aşağıdan yukarıya doğru yıldırma, bir amirin yetkesi, astları tarafından tartışılır duruma geldiği zaman ortaya çıkmaktadır. Aşağıdan yukarıya doğru yıldırma olgusunda yıldıran kişiler genellikle birden fazladır. Hatta bazen tüm bölümdeki çalışanlar, istemedikleri amirlerine karşı, adeta bir ayaklanma gibi yıldırma uygulayabilmektedirler. Yıldıran kişiler, kurbanı, örgütün üst yönetimi karşısında zor duruma düşürmek maksadıyla, yıldırmanın en bilinen davranışı olan dışlama stratejisini, sabote etme stratejisiyle birlikte kullanmaktadırlar. Bu doğrultuda astlar amirlerinin talimatlarına uymamakta, bile bile yanlışlar yapmakta, amirlerinin arkasından kötü konuşup asılsız söylentiler çıkarmakta, işin yapılması için gerekli olan ve kendilerinin sahip olduğu herhangi bir bilgiyi amirlerine bildirmemektedirler (Tınaz, 2006; 139).
Liztcke, çalışanların üstlerine karşı yıldırma eyleminde bulunmasının olası nedenlerini şu şekilde sıralamaktadır (Kutlu, 2006);
* Yeni ve arzu edilmeyen bir amirin varlığı,
* Amirin davranışlarının, hastalıklı, rahatsız edici, haksız ve otoriter olması,
* Amirin görevini devralabilmek için onun gözden düşürülmesinin sağlanması,

Salin de, yöneticiler ve örgütün yüksek pozisyonlarında görev alan diğer çalışanların, örgüt hiyerarşisinde bulundukları statünün sağladığı biçimsel güç nedeniyle diğer çalışanlara göre daha az yıldırıldıkları üzerinde yaygın kabul bulan görüş üzerine odaklanmaktadır. Ancak Salin durumun düşünüldüğü gibi olmadığını savunmaktadır. Araştırmacı bu görüşünde yalnız da değildir. Konuyla ilgili geçmişte yapılan bazı araştırmalarda Salin’in görüşünü destekleyici sonuçlar ortaya koymaktadır. Salin’in çalışmasını da destekler nitelikte olan Leymann’ın (1992) İsveç’deki işyerlerinde yaptığı araştırmada üst düzey yöneticiler yüksek düzeyde, yıldırma yaşadıklarını bildirmişlerdir. Benzer biçimde Hoel ve Cooper (2000) tarafından yapılan araştırmada da her sekiz orta düzey yöneticiden biri işyerinde yıldırma yaşadığını belirtmiştir (Salin, 2001).
Aşağıdan yukarıya doğru yıldırma ile ilgili bir başka dikkat çekici nokta uzmanların yöneticilere yönelen yıldırmanın döngüsellik taşıyacağını ileri sürmeleridir. Bu görüşe göre yöneticinin kendisi eğer bir yıldırma mağduru ise yönettiği kişilere karşı bu tür eylemlerde bulunmaya daha yatkın olmaktadır (Rawlinson ve Tong, 2005).
Yatay Yıldırma
Yatay yıldırma, örgütte aynı düzeyde çalışan kişilerin birbirlerine uyguladıkları psikolojik şiddet türü olarak tanımlanmaktadır. Tınaz; yatay yıldırmanın nedenini bir işyerine yeni alınan, atanan ya da terfi ederek gelen yeni bir bireyin, kişiliğinin ve uzmanlığının özellikleri ile gruptaki bilinen ve kabul edilmiş iç dengeyi bozması olarak açıklamaktadır (Tınaz, 2006).
Liztcke, çalışanların birbirlerine karşı yıldırma eyleminde bulunmasının olası nedenlerini şu şekilde sıralamaktadır (Kutlu, 2006);
* Çalışanların kendi işlerini güvence altına almak için çalışma arkadaşlarından önemli bilgileri saklaması,
* Birlikte bitirilmesi gereken işlerde “işten kaçanlara” karşı öfke duyulması,
* Bir grubun bir üyenin çoğunluk tarafından konulmuş olan koşullara uymasını beklemesi,
* Kişisel düşmanlık duygusunun varlığı,
* Alay etme vb. istekleri sosyal yönden zayıf üyeleri kullanarak doyum elde etme isteği,
* Diğerlerinden farklı olmasıdır.
Hoel ve çalışma arkadaşları yatay yıldırmanın sadece çalışanlar arasında değil, yöneticiler arasında da gerçekleşebileceğine işaret etmektedir.
Dikey yıldırma genellikle açık ve görünür bir psikolojik şiddet iken, yatay yıldırma, bunun kadar belirgin olmayabilmektedir. Eşit statüde bulunanlar genellikle uyguladıkları psikolojik şiddeti kabul etmemektedirler. Bunu işlerin karşılıklı bağımlılığının getirdiği bir çekişme olarak görmekte ve bunu mağdurun iyiliği için, onu uyarmak adına yaptıklarını ifade etmektedirler. Böylece eylemlerini haklı ve gerekli bir nedene dayandırmaya çalışmaktadırlar (Tutar, http://www.canaktan. org/yonetim/psikolojik-siddet/turleri.htm ).

Yıldırma Sürecinin Aktörleri

Yorumunuzu Yazınız

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir