DIŞKI KAÇIRMA (ENCOPRESİS)

Dışkı Kaçırma (Encopresis)

Çocuğunuzun, yaptığınız tüm eğitimlere rağmen, gerekli sağlık kontrollerinin yapılmasına rağmen altını kirletmeye devam ediyorsa durumun bir psikologla görüşülmesi gerekmektedir. Organik bir neden olmaksızın, çocuğun üç dört yaşından itibaren dışkısını kontrol edemeyerek altını kirletmesine, encopresis denir. Bu konunun altında yatan nedenlerin ciddi olarak ele alınması gerekir.

Enüresis’e (alt ıslatma) oranla daha az rastlanan bu bozukluk genellikle uygun olmayan tuvalet eğitimi, aile içi çatışmalar, annenin aşırı titizliği gibi nedenlerden kaynaklanabilir.(Yavuzer,Haluk,2001,s.242) Daha çok erkek çocuklarda rastlanan bir durumdur. Genellikle altını ıslatmadan daha ağır bir ruhsal uyumsuzluktan söz edilebilir. İki türde görülebilir. Birinci tip dışkı kaçırma, yetersiz ve gevşek bir eğitim nedeniyle baştan beri dışkı tutma alışkanlığı kazanılmamıştır. İkinci türünde ise dışkılama düzene girdikten bir süre sonra bozulmuştur. Bu durum genellikle ruhsal etkenlere bağlı olarak ortaya çıkar. (Yörükoğlu,Atalay,1998,s.331) Beş yaşındaki çocukların yaklaşık %1’inin encopresis olduğu sanılmaktadır.

Nedenleri nelerdir
Yeni bir kardeşin doğumu, anneden ayrılık, korkutucu olaylar, hastaneye yatış, okulöncesi eğitime başlama gibi tedirgin edici durumlar çocukta bir gerilime yol açar. Bu çocukların annelerinin temizlik ve titizliğe aşırı önem verişleri ve cezalandırıcı tutumları belirgindir. Çocuğun dışkılama eğitim çok baskılı bir yöntemle uygulanmıştır. Bir bakıma çocuk, bu davranışıyla hem annesinin ilgisini çekmekte, hem de ona başkaldırmaktadır. Başka bir deyişle anneyi en duyarlı yerinden yaralamaktadır. Çocukla anne arasında bir çekişme başlar. Cezalar, korkutmalar, dayaklar birbirini kovalar. Ancak anne bu savaştan yenik çıkar. (Yörükoğlu,Atalay,1998,s.331)

Bağırsak işlevlerinde yapısal bir bozukluk olduğu düşünülebileceği gibi kusurlu tuvalet eğitiminin ve psikolojik etkenlerin önemli bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Başka türlü dışa vuramadığı saldırganlık duygularını bu yolla ifade ediyor olabilir. Genellikle başlamasına neden olan bir etken vardır. Ölümler, ayrılıklar,yeni bir kardeşin doğumu, okula başlama gibi travmatik durumlar etkendir. 16 yaşında görülmesi nadirdir ve dışkı kaçıran çocukların yaklaşık %25’inde alt ıslatma davranışının da olduğu sanılmaktadır.

ÖNERİLER
Öncelikle, ilk önlem olarak çocuğun hekim kontrolünden geçirilerek durumun organik bir bozukluktan kaynaklanıp kaynaklanmadığı saptanmalıdır.
Dışkı kaçırma, çocuğu utandıran, benlik saygısını zedeleyen, sosyal yaşamını arkadaş ve aile ilişkilerini bozan bir durum olduğundan tedavi edilmesi büyük önem taşımaktadır,
Bazı durumlarda ilaçla tedavi gerektirebilir.
Dışkısını tutamayan bir çocukta her şeyden önce gereksiz baskıların kaldırılması, aşırı titiz tutumdan vazgeçilmesi gerekir. Çocukla olumlu bir ilişkiye girildikten sonra, dışkılamasını düzene koymak kolaylaşabilir.
Ceza ve şiddet içeren uygulamalar bırakılarak, kesin bir tutumla çocuğun günde üç dört kez belli aralıklarla tuvalete oturması sağlanmalıdır. Yemeklerden sonra bağırsak çalışması hızlandığından, bu saatlerin seçilmesi uygun olur. Çocuk dirense de anne soğukkanlı ve kararlı tutumunu sürdürmelidir.
Aile içi ilişkilerin çok bozuk olduğu durumlarda, ailenin ilgili kurumlarının çocuk ruh sağlığı bölümlerine başvurması gerekir.
Ailedeki sorunların ya da gerginliklerin giderilmesi belirtilerde azalmaya neden olmaktadır. Ayrıca çocuğun okulda ortaya çıkabilecek sıkılganlık ya da utanması azaltılmalı, telaşlanmadan sık iç çamaşırı değiştirebilmesi düzenlenmelidir. Enüreziste olduğu gibi çocuğun takvim tutması önerilir.