CÜZZAM HAFTASI
(25-31 OCAK)
Cüzzam diğer bir adıyla lepra hastalığı insanlık tarihi kadar eski olup, 1876’da Norveçli bilim adamı Armauer Hansen tarafından keşfedilen ve Lepra basilinin neden olduğu kronik seyirli bir enfeksiyon hastalığıdır.
Cüzzam haftasının amacı; toplumun cüzzam ve cüzzamlıya karşı oluşan yanlış inançlarını, bilgisizlikten kaynaklanan korkularını önleyerek cüzzam hastalığının erken teşhis edilmesinin sağlanması, dünya standartlarına uygun bir şekilde tedavisi ve izlenmesiyle hastaların topluma kazandırılmasıdır.
Cüzam hastalığının oluşması için iki koşulun bir arada bulunması gerekmektedir. Birincisi; lepra mikrobuna karşı doğal bağışıklığın bulunmamasıdır. (İnsanların tümüne yakınında bu doğal bağışıklık vardır. Doğal bağışıklığın olmaması hali, insanlara kendinden önceki soylardan geçen bir özelliktir)
İkincisi; dışarıya basil çıkaran aktif durumda bir hastanın olması ve onunla süreli ve çok yakın temas halinde olmaktır. Bulaşma genellikle aynı aile içindeki büyüklerden 10-11 yaşına kadar olan çocuklara yönelik olarak ortaya çıkmaktadır.
Hastalık belirtileri mikrop vücuda girdikten sonra 2-7 yıl sonra ortaya çıkar. Bu nedenle tanı koymak güçleşir. Hastalık ilk olarak sinirleri, daha sonra deriyi tutar. Bunlara bağlı olarak;
-Vücudun herhangi bir yerinde deri yüzeyinden hafif kabarık ya da biraz daha büyük ama çok kabarık olmayan kırmızı-mor renkli kabarıklıklar
-Değişik büyüklükte, keskin sınırlı, pembe-kırmızı-mor renkli kabarıklıklar,
-Özellikle yüz, göz çevresi, yanaklar, dirsek ve dizlerin dış-ön yüzlerinde daha sık görülen nohut-ceviz büyüklüğünde topak ve kabartılar, bu lezyonların bazılarının açılmasından oluşan yaraların izleri,
-Kol ve bacaklarda his kaybı veya azalması, bazı hareketleri yapmada zorluk ve güç kaybı,
-Burunda tıkanıklık ve zaman zaman görülen hafif kanamalar,
-Kol ve bacak sinirlerinin bulunduğu yerlerde duyarlık ve ağrı genel ve sık görülen belirtiler görülmekte olup, bu belirtilere benzer durumların bulunduğu başka hastalıklar olduğu da unutulmamalıdır.
Erken ve doğru tanı koyulamayan hastalarda basiller yerleştikleri sinirlerde yıkıma yol açarlar ve bu nedenle bazı sakatlıklar görülebilir.
Cüzzam tedavi edilebilir bir hastalıktır ve en az üç ilaçtan oluşan kombine tedavi ile en çok bir yıl içinde tamamen tedavi edilebilmektedir. Hastaların tedavisinde kullanılan ilaçlar devlet tarafından ücretsiz olarak sağlanmaktadır.
Cüzzamın sosyoekonomik durumla yakın ilişkisi vardır. Sağlığa uygun evlerde yaşayan, iyi besin alan, iyi gelişen toplumlarda kendiliğinden kaybolabilmektedir. Halen saptanan her yeni hasta, yaşamlarının sonuna kadar değişik gereksinimlerinin çözümlenmesi ve çevrelerinin kontrolü açısından kayıt altında tutulmaktadır. 2006 verilerine göre Ülkemizde kayıtlı lepralı hasta sayısı 2203’dür. Tedavi gören sayısı ise 19’dur. Lepralı hastaların tedavileri İstanbul, Ankara ve Elazığ illerinde bulunan Lepra Hastanelerinde yapılmakta olup takipleri ise yaşadıkları ildeki sağlık kurumlarınca yürütülmektedir.
Uz. Dr. Süleyman ÖNAL