BELİRTİ TARAMA ÖLÇEĞİ
Belirti Tarama Ölçeği SCL-90-R Özgün kaynak: Symptom Check List-90 (Revised). (Önceki adları: ‘Cornell Medical Index’/Wilder, 1948; ‘Hopkins Symptom Check List/Derogatis ve diğ., 1974)
Geliştiren: L.R. Derogatis
Kaynak: Derogatis, L.R. (1977). SCL-90: Administration, Scoring and Procedure Manual-I for the Revised Version. Baltimore, MD: John Hopkins Univ., School of Medicine, Clinical Psychometrics Unit.
Türkçe formu: Belirti Tarama Listesi (SCL-90-R)
Uyarlayan: İhsan Dağ
Kaynak: Dağ, İ. (1991). Belirti Tarama Listesi (SCL-90-R)’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2(1), 5-12.
Özellikleri: Psikiyatrik belirtiler; bireyin altında bulunduğu zorlanmanın ya da yaşadığı olumsuz stres tepkisinin (distress) düzeyi; psikiyatrik tarama aracıdır. Kendini değerlendirme ölçeğidir. On yedi yaşından itibaren genç ve yetişkin, en az orta öğretimden geçmiş, psikiyatrik olmayan popülasyonlara uygulanabilir. Uygulamada zaman sınırlaması yoktur, yaklaşık 15 dakikada yapılabilmektedir. Beş dereceli Likert tipi cevaplanan 90 maddeden oluşur.
Uygulama: Bireyin kendi başına cevaplayabileceği, kolay uygulanabilir ve grup uygulamasına uygun bir ölçektir. Her madde Hiç / Çok az / Orta derecede / Oldukça fazla / İleri derecede seçeneklerine göre cevaplanmakta ve sırasıyla 0, 1, 2, 3, 4 puan verilerek puanlanmaktadır. Daha sonra ölçekten üç ayrı genel puan hesaplanabilmektedir.
Genel belirti düzeyi (Global Symptom Index/GSI): Boş bırakılanlar hariç tüm maddelere yapılan derecelemelerin ortalamasıdır (0 ile 4 arasındadır).
Pozitif belirti toplamı (Positive Symptom Total/PST): ‘Hiç’ seçeneğiyle işaretlenenler hariç diğer maddelerin ham sayı toplamıdır (0 ile 90 arasındadır).
Pozitif belirti düzeyi (Positive Symptom Distress Index/PSDI): ‘Hiç’ olarak işaretlenenler haricindeki maddelerin dereceleme puanları toplamının PST’ye bölünmesiyle elde edilen ortalama değerdir (0 ile 4 arasındadır). Ölçeğin ayrıca 9 ayrı belirti grubunu yansıtan alt ölçekleri bulunmaktadır. Bunlar; 1) Somatizasyon, 2) Obsesif-kompulsif, 3) Kişilerarası duyarlık, 4) Depresyon, 5) Kaygı, 6) Düşmanlık, 7) Fobik kaygı, 8) Paranoid düşünce, 9) Psikotizm ve bu alt ölçeklere girmeyen maddelerden oluşan ek ölçek. Altölçek puanları da kapsadıkları maddelerin ağırlıklı puan ortalamalarından oluşmakta ve 0 ile 4 arasında bir değer alabilmektedir.
Puanların yorumlanması: Ölçek genel ortalama puanı olan GSI’deki artış bireydeki psikiyatrik belirtilerden duyulan sıkıntının artışına işaret eder ve ölçeğin en iyi endeksidir. PST arttıkça, bireyin kendisinde ne kadar çeşitli psikiyatrik belirti algıladığını gösterir. PSDI’deki artış ise, bireyin kendisinde varolduğunu algıladığı belirtilerden duyduğu sıkıntının ağırlıklı ortalamasını gösterir.
Kaynaklar
Şahin, N.H.; Durak, A. (1994). Kısa Semptom Envanteri (Brief Symptom Inventory-BSI: Türk gençleri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 44-56.
Kılıç, M. (1987). Değişik psikolojik arazlara sahip olan ve olmayan öğrencilerin sorunları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. H.Ü. Sosyal Bil. Enst., PDR A.D.
