ATATÜRK VE ÇANKAYA – ATATÜRK ANITLARI – ANITKABİR

ATATÜRK VE ÇANKAYA – ATATÜRK ANITLARI – ANITKABİR

 Okuyacağınız yazımızda Atatürk ve Çankaya, Atatürk Anıtları, Anıtkabir’in yapılması hakkında bölümlere yer verilmektedir…

ATATÜRK VE ÇANKAYA

Atatürk, 27 Aralık 1919’da Ankara’ya geldiğinde önce Ziraat Mektebi’nde, sonra da tren istasyonundaki Direksiyon denilen binada oturdu. Ankara Belediyesi 1921 yılında Çankaya’daki eski bir bağ evini, “Kasapoğlu Köşkü”nü satın alarak Atatürk’e armağan etti. Atatürk’ün Çankaya’ ya yerleşmesiyle birlikte, Çankaya yakın dönem Türk tarihinde önemli olayların cereyan ettiği, önemli kararların verildiği bir mekân haline geldi.

Atatürk, bugün müze olan köşkte Kurtuluş Savaşı’nın sıkıntılı günleriyle Cumhuriyet döneminin mutlu günlerini yaşadı. Annesi Zübeyde Hanım ve eşi Latife Hanım da bir süre burada oturdular. Kasapoğlu Köşkü, 1924 yılında Mimar Vedat ve Mimar Arif Hikmet Beylerin yaptığı ilavelerle bugünkü durumuna getirildi. 1926 yılında köşke kalorifer tesisatı yapıldı.

“Pembe Köşk” olarak bilinen ikinci Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nün planı Avusturyalı mimar Prof. Clemens Holzmeister’e aittir. Yapımına 1931 yılında başlanan köşk 1,5 yıl gibi kısa bir sürede tamamlandı. Üç cephesi Ankara taşıyla örülüdür. Hakim renkler Atatürk’ ün sevdiği pembe ile yeşilin çeşitli tonlarıdır. Köşk’ün odalarının tavanları Türk usulü süslemelerle donatılmıştır.

Cumhurbaşkanlığı Çankaya Köşkü bahçesinde Atatürk döneminden hatıra üçüncü yapı, kız kardeşi Makbule Atadan için yaptırdığı “Camlı Köşk”tür. Mimar Seyfi Arkan tarafından planı yapılan köşkün inşaatı Nisan 1936’da tamamlandı. 1951 yılından itibaren yabancı konuklar köşkü, 1954–1970 yılları arasında Başbakan ve Senato Başkanı Konutu oldu. Halen “Devlet Konukevi” olarak kullanılmaktadır.

 ATATÜRK ANITLARI

Cumhuriyet’in ilk yıllarında, heykel tıraşlarımız büyük anıtlar yapacak kadar ustalaşmamışlardı. Bu sebeple, ilk Atatürk anıtları olan Sarayburnu (1926) ve Konya Atatürk Anıtları (1927) Avusturyalı Heinrich Krippel’e yaptırıldı. 1927 yılında Ankara’da Ulus Meydanı’na ve 1931’de Samsun’a dikilen anıt da aynı heykeltıraşa aittir. 1928 yılında yapılan İstanbul Taksim Cumhuriyet anıtıyla, İzmir Anıtı (1932) ve Etnografya Müzesi önündeki anıt (1927) İtalyan Pietro Canonica’nın eseridir

Türk heykeltıraşlarının yetişmesiyle yurdun dört bir bucağında Atatürk anıtları, büstleri yapılmaya başlandı. Kenan Yontunç, Ali Hadi Bara, Yavuz Görey, Hüseyin Anka Özkan, Hakkı Atamulu, Nijat Sirel, Şadi Çalık, Hüseyin Gezer, Ratip Aşir Acudoğu, Nusret Suman, İsmail Gökçe, Ferit Özşen, Zühtü Müridoğlu, Gürdal Duyar, Tamer Başoğlu, Haluk Tezonar, Tankut Öktem, Metin Yurdanur ve Metin Haseki en çok Atatürk anıtı yapmış heykeltıraşlarımız arasındadır.

ANITKABİR


Atatürk, Ankara Etnografya Müzesi’ndeki geçici kabrine gömüldükten sonra Anıtkabir’in yapılması için 16 Aralık 1938 günü faaliyete geçildi. İki komisyon kuruldu. Anıtkabir’in Ankara’ya her yönden hakim Rasattepe’de yapılmasına karar verildi; 1939 yılında yeri kamulaştırıldı; 1941 yılında uluslararası proje yarışması açıldı. Yarışmaya Türkiye’den 20, Almanya’dan 11, İtalya’dan 7, Avusturya, İsviçre, Fransa ve Çekoslovakya’ dan olmak üzere 49 proje katıldı. Uluslararası jüri, 1942′ de yaptığı değerlendirme sonucunda, Ord. Prof. Emin Onat-Doçent Orhan Arda, Alman Prof. Johannes Kruger ve İtalyan Arnoldo Foshini’nin projelerini birinci seçildi ve bunlardan Emin Onat-Orhan Arda ekibinin projesinin uygulanmasına karar verdi.

9 Eylül 1944’te temeli atılan Anıtkabir 1953’te bitirildi ve aynı yılın 10 Kasım günü Atatürk’ün naşı muhteşem bir törenle Etnografya Müzesi’nden alınarak Anıtkabir’deki ebedi kabrine konuldu.

Anıtkabir, Atatürk’ün kabri olmasının yanında, O’nun hayatını, Kurtuluş Savaşı’nı, inkılâpları canlandıran anıtsal bir yapıdır. Türkiye’nin en kabiliyetli sanatçıları Anıtkabir’i eserleriyle donatmışlardır. Heykeller, heykeltıraş Hüseyin Anka Özkan, rölyef ve yazılar Zühtü Müridoğlu, Kenan Yontunç, Nusret Suman, İlhan Koman ve Hakkı Atamulu, tavan süslemeleri Tarık Levendoğlu tarafından yapılmıştır.

Yorumunuzu Yazınız

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir